पहिलो वर्ष सडकले भत्काएको कुलो पहिल्याउन हम्मेहम्मे पर्‍यो । वर्षैपिच्छे सडक हुँदै बग्ने भलबाढीले ढुंगा, गिट्टी, बालुवा, गेग्रान बोकेर कुलोमा थुपारिदिन्छ, ठाउँ–ठाउँ भत्किरहन्छ । मान्छे लगाएर मर्मत गर्दा वर्षैपिच्छे १५/२० हजार खर्च हुन्छ । खेतमा चाहिएका बेला सिँचाइ पुग्दैन । सिँचाइ नमिलेर उब्जनी घटेको छ । अचेल मुस्किलले १५ मुरी फल्छ । ‘तीन–चार पुस्ता पहिलेदेखिको कुलो बिगारेर फसाइदिए नि, निजी कुलो भनेर पालिकाले पनि नहेर्दो रहेछ,’ उद्धवबहादुरले कान्तिपुरसित भने, ‘सिँचाइ नपुग्ने भएर अलिकति कागती खेती पनि लगाएका छौं, बाँकी खेत जसरी भए पनि रोप्नैपर्ने हुन्छ, हाम्रो (परिवारको) अन्नदाता नै त्यही खेत हो ।’

सर्सिला खेत जाल्पादेवी माविमुनि पर्छ । सडकको दूरी याक्साडाँडादेखि जाल्पा माविसम्म झण्डै पाँच किमि उकालो छ । यो सडकले क्षति गरेको सर्सिला खेतमा मात्रै होइन, साल्पासिलिछो– ४ वासेप्लाका सञ्जीव खालिङ परिवारको खेतको तीन भागमध्ये एक भाग त अब कहिल्यै धान नफल्ने गरी बाँझै पल्टिएको छ । ०७४ सालमा खेतदेखि एक किमिमाथि सडकको ट्र्याक खोल्दा ठूला ढुंगा र माटोको थुप्रो खेतमा खसालिदिएका थिए । खेतको मुनितिरको भाग पनि सडकले काटियो । रुद्राक्षका विरुवा र गोठ पुरिए । खुकुलो र बलौटे माटो भएकाले पहिरो खसिरहन्छ । खेतमा भल पसिरहन्छ । पहिले ३० मुरी फल्ने खेतमा अहिले १५ मुरी फलाउन पनि मुस्किल पर्ने उनले बताए । ‘हामीले त खन्न नदिन रोक्न पनि खोजेकै थियौं, एक जनाले खन्न नदिएर विकास रोक्न नि भएन भनेर दियौं,’ सञ्जीवले भने, ‘अहिले खेतमा परेको मिहिनेत उठाउन गाह्रो छ, चामल किनेर खानुपर्छ ।’ सडक पर्ने खेतको समेत तिरो तिर्नुपरिरहेको उनले बताए । ‘हाम्रो खेत भएर सडक लगेको छ, अझ तिरो पनि तिरिरहेका छौं, जमिन सडकको भएपछि तिरो कम हुनुपर्ने हो नि !’ उनले थपे ।

पाङलुङका अर्का स्थानीय प्रकाश राई उक्त सडकले खेतीमा असर पारेको कुरामा सहमत छन् । तर विकास गर्दा विनाश हुने कुरालाई नकार्न नसकिने उनी बताउँछन् । ‘विकास पनि चाहिएकै छ, केही पाउन केही त गुमाउनै पर्‍यो, मेरो पनि खेतबारी मासिएकै छ,’ उनले भने । कृषक परिवारका अन्नदाता खेतबारी नै बिगारेर निर्माण गरिएको सडकमा सवारीका साधन चल्न पनि मुस्किल छ । ‘ठाउँ भिराइलो छ, पानीले खोलेर लान्छ, असारदेखि गाडी देख्न पाइँदैन, बाइक चलाउन पनि मुस्किल छ, गाडी चढ्न एक घण्टा हिँडेर गाउँपालिका पुग्छौं,’ प्रकाशले भने ।

जाल्पादेवी माविका शिक्षक विनोद राईले भलपानी निकास हुने नालीबिनै जथाभावी खनिएको सडक अलिअलि पानी पर्दा नै बेकामे हुने बताए । ‘भलबाढी निकास गर्ने नाली नबनाएपछि सडक पूरै कुलो जसरी बग्ने भैगो, बर्खामास हामी शिक्षक विद्यार्थीलाई विद्यालय आउन जान पनि पहिरोकै डर छ,’ उनले भने । उल्लिखित पात्रहरूले भनेझैं सडकले गर्दा पहाडी, भिराला तथा कमजोर भूबनोटमा अवस्थित खेतीयोग्य जमिन मासिने, उब्जनी घट्ने र समग्र जीविकोपार्जनलाई नै असर पार्ने गरेको छ । कृषि उब्जनी घटाउने थुप्रै कारणमध्येमा पर्छ जताततै निर्माण गरिएको सडक । राष्ट्रिय तथ्यांक कार्यालयको कृषि गणना अनुसार पछिल्लो एक दशकमा देशभर १४ हजार ९ सय ६४ हेक्टर खेतीयोग्य जमिन ‘स्वाइल इरोजन र फिजिकल डिग्रेडेसन’ (भूक्षय र भौतिक क्षयीकरण) भयो ।